Stronnictwo proaustriackie
Działacze PPS-Frakcji Rewolucyjnej pod przewodnictwem Piłsudskiego liczyli na pomoc państw centralnych w odbudowie niepodległej Rzeczypospolitej. Szczególnie swoje nadzieje wiązali z Austro-Węgrami. Sformowana w 1914r. Kompania Kadrowa wkroczyła do Królestwa Polskiego, nieskutecznie próbując wywołać tam powstania narodowe. Zaczęto tworzyć Legiony Polskie z udziałem członków Kompani. Oddziały te walczyły po stronie państw centralnych do 1917r.
Oddział Związku Strzeleckiego prezentuje się podczas wizytacji Józefa Piłsudskiego. Członkowie tej organizacji w trakcie I wojny światowej stanowili liczna grupę w Legionach Polskich.
Józef Piłsudski w czasach zaborczych był działaczem socjalistycznym i niepodległościowym. Po odzyskaniu przez Polskę niezależności został Naczelnikiem Państwa oraz naczelnym wodzem armii.
Stronnictwo prorosyjskie
Endecja na czele z Romanem Dmowskim za największe zagrożenie uznawała działania germanizacyjne podejmowane przez Niemców. Dlatego polscy nacjonaliści reprezentowali orientacje prorosyjską, a odzyskanie niepodległości wiązali ze zwycięstwem ententy. Z ich inicjatywy u boku armii carskiej sformowano oddział nazwany Legionem Puławskim. W 1918r. dzięki aktywności związanego z endecją Komitetu Narodowego Polskiego, we Francji powstała polska formacja wojskowa - Błękitna Armia, której dowódcą został gen. Józef Haller.
Błękitna Armia rekrutowała żołnierzy spośród Polaków służących w wojsku francuskim, polskich jeńców z armii państw centralnych oraz ochotników z Ameryki.
Roman Dmowski należał do głównych ideologów polskiego ruchu narodowego. Jego zdaniem największe niebezpieczeństwo groziło narodowi polskiemu ze strony Niemiec. Reprezentował Polskę podczas konferencji pokojowej po zakończeniu I wojny światowej.
Sprawa polska na arenie międzynarodowej
Na początku wojny państwa zaborcze nie były zainteresowane kwestią niepodległości Polski. Dopiero w manifeście z 5 listopada 1916r. cesarze Niemiec i Austrii zapowiedzieli utworzenie Królestwa Polskiego. Po tym wydarzeniu sprawa polską zajęli się również przywódcy państw ententy. Rosja złożyła obietnicę stworzenia państwa polskiego pod berłem cara, a prezydent USA Thomas Woodrow Wilson w swoim programie pokojowym ogłosił konieczność powstania niepodległej Polski. Taka decyzja była efektem działalności Ignacego Jana Paderewskiego na emigracji oraz przedstawicieli Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, na którego czele stał Roman Dmowski.
Orędzie prezydenta Wilsona, wygłoszone w Kongresie 8 stycznia 1918r. w punkcie trzynastym dotyczyło utworzenia po wojnie niepodległego państwa polskiego z dostępem do morza.
Ignacy Jan Paderewski był wybitnym kompozytorem i pianista, który wykorzystywał swoją popularność do działalności na rzecz niepodległości Polski. Podczas I wojny światowej prowadził akcję polityczną w Stanach Zjednoczonych - spotkał się z prezydentem Wilsonem i przedstawił mu memoriał dotyczący sprawy polskiej. Wraz z Dmowskim reprezentował Polaków na kongresie wersalskim.
